- نوع و مقدار سیمان
- مقدار آب
- زمان ترکیب
- حرارت و هوا
برخی اوقات، با تغییر در مخلوط بتن، مانند کاهش نسبت آب به سیمان، تغییر در درجه‌بندی، استفاده از نوع دیگر سیمان، افزودن سنگدانه و سیمان بیشتر می‌توان اثراتی مشابه با مواد افزودنی اصلی به دست آورد. برای ترکیب بتن باید کلیه دانه‌ها و سیمان به طور یکنواخت مخلوط شوند. بهتر است در اختلاط اجزاء بتن از بچینگ پلات استفاده شود.

پنج عملکرد مواد افزودنی بتن
مواد افزودنی شیمایی براساس عملکردشان به 5 دسته طبقه‌بندی می‌شوند، که عبارتند از:
- روان کننده: موادی هستند که در صورت اضافه شدن به بتن بدون افزایش آب باعث بالا رفتن کارایی (اسلامپ) بتن می‌شود.به این مواد، مواد افزودنی کاهش دهنده آب نیز گفته می‌شود. روان کننده‌ها را در بازار به نام پلاستی سایزر می‌شناسند که مهندسین برای رسیدن به کارایی بالاتر، ترجیح می‌دهند به جای استفاده از نسبت آب به سیمان بیشتر، از مواد افزودنی روان‌کننده استفاده کنند.
- فوق روان‌کننده: سوپرپلاستی سایزر یا فوق روان کننده، نسبت به ترکیب آب به سیمان را کاهش می‌دهد که در نتیجه باعث کارآیی مناسب سیمان می‌شود.
- دیرگیر کننده: قیمت امروز سیمان دسته موادی هستند که زمان گیرش و سخت شدن بتن را به تعویق می‌اندازند. به این دسته مواد کندگیر هم گفته می‌شود. این دسته مواد در بتن ریزی‌های حجیم برای جلوگیری از تنش‌های حرارتی، در هوای گرم برای ساده کردن نحوه مراقبت، در هوای گرم برای جلوگیری از ایجاد اتصالات سرد کاربرد دارند.
- زودگیر کننده: مواد زودگیرکننده یا تسریع‌کننده‌ها باعث می‌شوند تا گیرش سیمان تسریع شده و بتن زودتر بگیرد و سفت شود. مواد افزودنی زودگیرکننده در مرمت فوری بتن، سریع باز شدن قالب‌ها و مناطق سردسیر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- حباب هواساز: در ترکیب بتن، وجود حباب‌های غیرعمدی اجتناب‌ناپذیر است به همین خاطر از هواساز برای به حداقل رساندن هوای غیرعمدی در بتن کاربرد دارد. همچنین وجود حباب هواساز یا مواد افزودنی هوازا از بروز حباب‌های عمدی نیز جلوگیری می‌کند.

قیمت مواد افزودنی بتن
برای این‌که بتوانید افزودنی‌های بتن را با قیمت سیمان پاکتی مناسب تهیه کنید باید برآوردی داشته باشید از انواع افزودنی‌های بتن با توجه به نوع فعالیت و عملکرد آن. همچنین شیوه پرداخت بتن و مواد افزودنی، قیمت فولاد و دستگاه میکسر تا عیار بتن انتخابی می‌تواند در قیمت تاثیر بگذارد.
هر کیلوگرم سیمان برای ساختن بتن در مترمکعب، عیار بتن را مشخص می‎سازد. به طور معمول عیار بتن از 150 کیلوگرم بر مترمکعب شروع و تا نوع مستحکم 550 کیلوگرم وجود دارد که در حال حاضر بین ۲۲۷ تا ۲۹۹ هزار تومان متغیر است.

ماسه‌های براساس نوع، شکل و محل تامین آن دسته بندی می‌شوند، که عبارتند از:
ماسه معدنی-طبیعی: قیمت سیمان پاکتی 50 کیلویی امروز این نوع ماسه از طبیعت و با حفر کردن زمین به دست می‌آید. به دلیل این‌که ماسه‌های طبیعی در کنار اکسیدهای آهن قرار دارند، به رنگ قرمز یا نارنجی هستند. ماسه‌های طبیعی بدون نمک و نوع درشت این مصالح سنگی ساختمان است.
ماسه معدنی- رودخانه‌ای: نوع دیگر از ماسه‌های معدنی، ماسه‌هایی هستند که در بستر رودخانه‌ها استخراج می‌شوند. این نوع ماسه به رنگ‌های سفید و خاکستری وجود دارند. با این‌که قیمت سیمان امروز این ماسه بسیار ارزان است اما از دانه‌بندی و کیفیت خوبی برخوردار است و برای کلیه کارهای بنایی و بتن‌سازی استفاده می‌شود. این نکته را فراموش نکنید که ماسه رودخانه‌ای باید مورد آزمایش سیلیکا قرار گرفته و اگر این ماده کمتر از 5 درصد باشد، قابل قبول است.
ماسه معدنی- بادی: نوع دیگر از ماسه طبیعی، ماسه بادی است که به دلیل این‌که از خاک استخراج می‌شود خاصیت چسبدگی آن بالا است به همین خاطر در ملات و ساروج کاربرد دارد.
ماسه مصنوعی: ماسه یکی از پرکاربردترین مصالح سنگی است که در صنعت ساخت و ساز کاربرد دارد. به دلیل تقاضا زیاد برای این سنگدانه، بسیاری از کارخانه‌ها ماسه مصنوعی تولید می‌کنند. ماسه‌های مصنوعی از شکستن سنگ‌های گرانیتی، در شکل مکعب و درجه بالا و تمیز درست می‌شود. به طورعمده رنگ ماسه مصنوعی براساس سنگ استفاده شده معمولا آبی، قرمز و خاکستری است. ماسه‌های مصنوعی به دلیل این‌که عاری از هرگونه گل و لای است، بهترین گزینه برای اختلال بتن بوده اما نسبت به ماسه طبیعی هزینه خرید آن بیشتر خواهد بود.
ماسه شسته یا دوبار شور، نوع دیگری از این مصالح سنگی بوده که مخلوطی از ماسه و خاک است که وجود خاک در ماسه می‌توان در گیرش و چسبندگی سیمان به شدت تاثیر گذاشته و کیفیت آن را پایین بیاورد. با این‌که ماسه در اتصال و چسبندگی سیمان بسیار تاثیردارد، اما باید دقت کنید که حجم خاک در آن بیشتر از 4 درصد نباشد. همچنین ماشه شکسته نیز نوع دیگر از ماسه‌های ساختمانی است که از آسیاب کردن سنگ‌های معدنی حاصل می‌شود.
دیگر انواع ماسه براساس تحلیل
- شن در ماسه : ماسه‌ای که از الک با اندازه 62/7 میلی‌متر عبور می‌کند.
- ماسه درشت: ماسه‌ای که از الک با اندازه 175/3 میلی‌متر عبور می‌کند.
- ماسه نرم: این مدل ماسه از الک با اندازه 5875/1 میلی‌متر عبور می‌کند.
همچنین الک‌های محدوده ماسه عبارت‌اند از:
- الک نمره 8 (36/2 میلی‌متر)
- الک نمره 16 (18/1 میلی‌متر)
- الک نمره 30 (6/0 میلی‌متر)
- الک نمره 50 (3/0میلی‌متر)
- الک نمره 100 (15/0میلی‌متر)
همچنین دانه‌بندی سنگدانه‌ها بسته به نوع کاربری، می‌تواند گسسته یا پیوسته باشد.
ریز دانه¬های ماسه که از الک نمره 50 رد می‌شوند ( یعنی ریزتر از 3/0 میلی‌متر) و یا از الک نمره 100 رد می‌شوند ( یعنی ریزتر از 15/0 میلی‌متر) باعث روان‌تر شدن و خمیرتر شدن بتن می‌شوند، بنابراین استفاده از دانه‌های بسیار ریز ماسه سبب می‌شود که با استفاده از آب کمتر، بتوان مخلوط روان‌تر و کاراتر به دست می‌آید.
مدول نرمی: مدول نرمی عبارت است از مجموع درصدهای باقیمانده روی الک¬های استاندارد تقسیم بر صد. مدول نرمی یا ضریب نرمی در مورد دانه‌بندی مصالح شنی، ماسه‌ای و یا مخلوط شن و ماسه تعریف می‌شود. هرچه مدول نرمی بزرگتر باشد مخلوط درشت دانه‌تر (خشن‌تر) و هرچه مدول نرمی کوچک‌تر باشد مخلوط ریزدانه‌تر (کاراتر) است.
تفاوت شن و ماسه
شن و ماسه یکی از پرکاربردترین مصالح سنگی در صنعت ساخت و ساز هستند، که به صورت طبیعی در بستر خاک و رودخانه یا از شکسته شدن سنگ یا مصنوعی به دست می‌آیند. اگر چه شن و ماسه بیشتر اوقات با هم هستند، اما تفاوت‌های در ظاهر، نوع و اندازه آن‌ها وجود دارد.
عمده‌ترین تفاوت شن نسبت به ماسه، در اندازه‌ آن‌ها بوده که شن از ماسه درشت‌تر است.
از دیگر تفاوت شن و ماسه، تفاوت این دو مصالح سنگی در سیستم آشتو و متحد است. (سیستم طبقه‌بندی آشتو توسط مهندسین راه و خاک تعریف می‌شود)